Joseph Richter

Achttien potloodtekeningen uit 1943 vormen stille getuigen van de wandaden die in en rond Sobibor zijn gepleegd. Op snippers papier of uitgescheurde krantenpagina’s legde een man genaamd Joseph Richter transporten en gevangenen vast. Meestal voorzag Richter de schetsen van zijn initialen en een jaartal. Hij tekende met een grijs potlood; alleen bij de tekening van de omheining van Sobibor gebruikte hij kleuren. De enige andere keer dat zijn werk kleur vertoont, is bij een portret van vier gevangenen van Sobibor dat op een roze stuk papier is getekend.

De identiteit van Richter is in nevelen gehuld. Aantekeningen die hij met potlood op de achterkant van zijn schetsen maakte, schreef hij in het Pools. Was Joseph Richter een Pool? Was hij een ontsnapte jood? Kennelijk had hij een zekere mate van bewegingsvrijheid want op de tekeningen noteerde hij verschillende plaatsen in de nabijheid van het kamp: Lublin, Trawniki, Uhrusk en Sobibor.

Alleen over de dood van Joseph Richter is iets bekend: hij sloot zich aan bij de partizanen en is vermoedelijk tijdens een schermutseling om het leven gekomen. Na de oorlog zijn de tekeningen aangetroffen bij een boer uit Chelm, vlak bij Sobibor. Sindsdien zijn Richters potloodtekeningen in beheer bij het Ghetto Fighter’s House Museum in Israel. De schetsen die een verband hebben met Sobibor zijn op deze website afgebeeld.

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Een hand bleef achter langs de spoorrails nadat een transport naar Sobibor was gepasseerd".
(origineel 16x19,5 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Een bos naast kamp Sobibor. [vrouw] ontsnapt van een transport. Op de laatste wagon staat een machinegeweer. Het bos is niet dichtbegroeid".
(origineel 16x18,5 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Het transport onderweg naar kamp Sobibor. Wij stonden langs de rails in spoorweguniformen en met gereedschap. We stonden bewegingloos en in het zicht zodat niemand zou vermoeden dat we ontsnapte joden waren. Beneden, voorbij de rails, is de plek waar de dode lichamen worden verbrand".
(origineel 21x29,5 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Kamp Sobibor. Een hoge omheining van gevlochten, droge takken onttrekt de gaskamers aan het zicht. Een aftakking van het spoor leidt naar het kamp. Slechts de helft van de wagons past erop. Het transport moet in tweeën gedeeld worden. Het uitladen duurt twintig minuten".
(origineel 21x29,4 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Een transport op station Uhrusk. Een gat in het venster, afgezet met prikkeldraad. Ze weten...".
(origineel 10.14,5 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Klein, hoog raam in een spoorwagon. Ze vragen om water. De bewakers zijn oplettend. Wij zitten in een trein op een parallel spoor. Ik teken langzaam op een krant".
(origineel 14x16 cm; Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Trein uit Nederland. Ze weten niets. Een Pullman-rijtuig, luxueus. Over een uur zijn ze dood. Uhrusk".
(origineel 12x17 cm; Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Joden wachten op de trein vanuit Chelm; ze zijn vanaf het kamp begeleid door Oekraïeners en SS'ers om pakketten op te halen".
(origineel 12,5x30,5 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Onderweg naar Sobibor. Joodse vrouwen uit Frankrijk met kinderen sorteren aardappels. Een kamp naast het station. Ik zag dit door het raam".
(origineel 21x29,4 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

Op de achterkant van deze tekening staat met potlood in het Pools geschreven: "Een groep jonge Joodse vrouwen uit getto Piaski wordt naar Trawniki gedeporteerd. Het is min tien graden".
(origineel 18x25 cm
Ghetto Fighters' House Museum)

 

 

 

 

 

 

bron: Novitch M., Spiritual resistance 1940-1945: 120 drawings from concentration camps and ghettos (Milaan 1979)

Terug naar "Nederlandse overlevenden"